체력, 혈관 건강을 개선하는 L-아르기닌 및 L-시트룰린의 다양한 효능
L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ด๋?
L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ์์ฒ ์น์ , ๋ํก์ค ๋ฐ์, ๋ฉด์ญ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํ๋ ์๋ฏธ๋ ธ์ฐ์ผ๋ก ๊ธ๋ฃจ์นด๊ณค(Glucagon), ์ธ์๋ฆฐ(Insulin), ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ๋น๋กฏํ ์ฌ๋ฌ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ๋ถ๋น๋ฅผ ์ด์งํฉ๋๋ค.
๋ํ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ํ๊ด์์ ์ฐํ์ง์๊ฐ ํ์ฑ๋๋ ๋ฐ๋ ์ค์ํ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค. ์ฒด๋ด์์ ์ฐํ์ง์๋ ํ๊ด๊ธด์ฅ์ ์กฐ์ ํ๋ ๋ฐ ๊ด์ฌํฉ๋๋ค. ํนํ ์ฐํ์ง์๋ ํ๊ด์ ์ด์์ํค๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ํตํด ํ๋ฅ๋ฅผ ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค.[1]
L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ณด์ถฉ์ ๋ ์ฌ์ฅ ๋ฐ ํ๊ด ๊ฑด๊ฐ์ ๋๋ ์คํฌ์ธ ์์ ๋ณด์ถฉ์ ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค. ํ์ง๋ง 3g ์ด์์ ์ฉ๋์ผ๋ก ๋งค์ผ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ณด์ถฉํ๋๋ผ๋ ๋ค์ํ ํจ๋ฅ์ ์ป์ ์ ์์์ ์ ์ฆํ๋ ์ผ๊ด์ ์ธ ์์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ์์ง ๋์ค์ง ์๊ณ ์์ต๋๋ค.
L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ด ํจ์ ๋ ์ํ
L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ค์ํ ๊ฒฌ๊ณผ๋ฅ์ ์จ์, ์ก๋ฅ, ํด์ฐ๋ฌผ, ์ฝฉ์ ํจ์ ๋์ด ์์ต๋๋ค. ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธ์ฒด๋ ์๋จ์ ํตํ L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ์ญ์ทจ๊ฐ ๋ถ์กฑํ ๋ ์๊ตฌ๋์ ์ถฉ์กฑํ๋ ๋ฐ ํ์ํ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ์์ฑํฉ๋๋ค. ํ์ง๋ง ์ผ๋ถ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ธ์ฒด์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ์๊ตฌ๋์ ์ถฉ์กฑํ๊ธฐ ์ํด ๋ณด์ถฉ์ ๋ฅผ ์ฌ์ฉํด์ผ ํ ์๋ ์์ต๋๋ค.
L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ด๋?
L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ์ ๊ตฌ์ฒด๋ก์ ๋งค์ฐ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ฐํ์ก์ต๋๋ค. L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ์ฃผ๋ก ์๋ฐ์ ๋ค์ด ์๋ ๋ ํนํ ์๋ฏธ๋ ธ์ฐ์ ๋๋ค. ์ฒด๋ด์์ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ผ๋ก ์ ํ๋ฉ๋๋ค.[2-5]
L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ๋ณด์ถฉ์ ๋ L-์๋ฅด๊ธฐ๋๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ์ฒด๋ด L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ์์น๋ฅผ ๋ ํจ์จ์ ์ผ๋ก ๋์ด๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. ์ด ๋๋ฌธ์ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ ํจ๊ณผ์ ์ผ๋ก ๊ธ์ ์ ์ธ ์์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์ ๋๋ค. ์คํฌ์ธ ๋ณด์ถฉ์ ์ ๊ณ์์ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋๋ณด๋ค ์ธ๊ธฐ๊ฐ ๋์ผ๋ฉฐ ๋ค์ํ ๋ณตํฉ ์ ํ์๋ ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์์ต๋๋ค.[2-5]
์ฒด๋ ฅ ์ฆ์ง ํจ๋ฅ
์ฌ๋ฌ ์คํ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ณด์ถฉ์ ๋ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ์์ฑ, ํ๋ฅ, ๋ฏธํ ์ฝ๋๋ฆฌ์ ๊ธฐ๋ฅ, ์๋์ง ๋์ฌ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ํจ๋ฅ์ ์ด๋์ ์๋ฅผ ๋น๋กฏํ ๋ค์ํ ์ฌ๋์๊ฒ ๋์์ด ๋ ์ ์์ต๋๋ค. ํ์ง๋ง ์์์ํ์์๋ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ณด์ถฉํ๋๋ผ๋ ์ ์ฒด ๋ฅ๋ ฅ์ ๋์ด๋ ๋ฐ ๊ฑฐ์ ๋์์ด ๋์ง ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. ์ด์๋ ๋์กฐ์ ์ผ๋ก L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ๋ง์ ์ด์ค๋งน๊ฒ ์ฐ๊ตฌ์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์์ต๋๋ค.[1-5]
์ด๋ฌํ ์ฐ๊ตฌ์ ๋๋ถ๋ถ์์๋ 2.4-6g์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ์ฉ๋์ผ๋ก L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ๋ณด์ถฉํ ๊ฒฝ์ฐ ๊ณ ๊ฐ๋ ์ ํญ ์ด๋ ์ ๊ทผ๋ ฅ, ํ์, ์ง๊ตฌ๋ ฅ์ด ๋์์ง๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค.[2-5] ๊ทผ๋ ฅ ์ด๋ ์ ์ง๊ตฌ๋ ฅ์ ๋ ์ด์ ๋์์ ๋ฐ๋ณตํ ์ ์๋ ์คํจ์ง์ ์ ๋๋ฌํ๋ ๋ฐ ํ์ํ ๋ฐ๋ณต ํ์๋ก ์ ์๋ฉ๋๋ค. ๊ทผ๋ ฅ ์ด๋์ ํ ๋ ๋์์ ๋ ๋ฐ๋ณตํ์ง ๋ชปํ ๋๊น์ง ์ด๋ํ๋ ๊ฒ์ ๊ทผ์ก ์ฑ์ฅ์ ์ด์งํ๋ ์ต๊ณ ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์ธ์ ๋๊ณ ์์ต๋๋ค. L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ์คํจ์ง์ ์ ๊น์ง์ ๋ฐ๋ณต ํ์๋ฅผ ์ฆ๊ฐ์ํฌ ์ ์์ด ๊ทผ๋ ฅ ์ด๋์ ํฐ ๋์์ด ๋ ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ์๊ฐ๋ฉ๋๋ค.
๋ชจ๋ ์คํฌ์ธ ์ํ ๊ด๋ จ ์ฐ๊ตฌ์์ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ๋ณด์ถฉ์ ์ ํจ๋ฅ์ด ์ ์ฆ๋ ๊ฒ์ ์๋๋๋ค. ํ์ง๋ง ํ์ฌ๊น์ง ๋ฐํ๋ ๋ชจ๋ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ถ์ํ ์ฌ๋ฌ ๊ฑด์ ๋ฌธํ ๊ฒํ ์์๋ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ๋ณด์ถฉ์ ๊ฐ ๊ณ ๊ฐ๋ ๊ทผ๋ ฅ ๋ฐ ํ์ ์ด๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํ์ ํ ๊ฐ์ ํ ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. [2-5] L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ๋ณด์ถฉ์ ๋ ์จ์ดํธ ํธ๋ ์ด๋ ํ ๊ทผ์กํต์ ์ํํ๋ ๋ฐ๋ ์ด๋ ์ ๋ ํจ๊ณผ์ ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ฐํ์ก์ต๋๋ค. [6] ํ์ง๋ง L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ๋ณด์ถฉ์ ๋ ์ ์ฐ์ ์ด๋ ์ ์ง๊ตฌ๋ ฅ์ ๊ฐ์ ํ์ง๋ ๋ชปํฉ๋๋ค.[7]
์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ๋ถ๋น๋ฅผ ์ด์งํ๋ ํจ๊ณผ
L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ํ์์ฒด์ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ๋ถ๋น๋ฅผ ์ด์งํ๋ ๋ฐ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ๊ทผ์ก๊ณผ ๊ณจ๊ฒฉ ์ฑ์ฅ์ ์๊ทนํ๋ ์ญํ ์ ํฉ๋๋ค.
๋ณด๋๋น๋๋ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ์์ฐ์ ์ธ ์์ฑ์ ๋๋ฆฌ๊ธฐ ์ํด L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ณด์ถฉ์ ๋ฅผ ์ญ์ทจํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์ต๋๋ค. ํน์ ํ ๊ฒฝ์ฐ์ ํํด ์ด๋ฌํ ๊ดํ์ ์ด๋ ์ ๋ ๊ทผ๊ฑฐ๊ฐ ์์ด ๋ณด์ ๋๋ค. L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ด ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ์์ฑ์ ์ฆ๊ฐ์ํค๋ ํจ๊ณผ๋ ์ ์๋ ค์ ธ ์์ต๋๋ค. ์ค์ ๋ก L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ์ ๋งฅ ์ฃผ์ฌ๋ก ์ฃผ์ ํ ํ ํ์ก ๋ด ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ์์น๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ฆฐ์ด๋ ์ฑ์ธ์ด ์ถฉ๋ถํ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ์ ๋ถ๋นํ๋์ง ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๊ฐํ ๋ ์ฌ์ฉํฉ๋๋ค. ์ ์ ์ฑ์ธ ๋จ์ฑ์ด ๋งค์ผ 10g์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ณด์ถฉํ๋ฉด ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ๋ถ๋น๊ฐ ์ฝ๊ฐ ์ฆ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค.[8] ํ์ง๋ง ๋์ด๊ฐ ๋ง์ ์ฑ์ธ์ L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ณด์ถฉ์ ๋ฅผ ์ญ์ทจํ๋๋ผ๋ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ๋ฐฉ์ถ์ด ๋์ด๋์ง ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ ๋๋ค. ๊ฑด๊ฐํ ๋จ์ฑ์ด ๋งค์ผ 15g์ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ๋ณด์ถฉํ ๊ฒฝ์ฐ์๋ ์ฑ์ฅ ํธ๋ฅด๋ชฌ ์์น๋ ์ฆ๊ฐํ์ง ์์์ต๋๋ค.[9]
์ฌํ๊ด๊ณ ์ง์
์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด L-์๋ฅด๊ธฐ๋์ ๋ณด์ถฉํ๋ฉด ์ฌ์ฅ ๋ฐ ํ๊ด ๊ฑด๊ฐ์ ๋์์ด ๋๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ณด์ถฉ์ ๋ ์ฐํ์ง์ ์์น๋ฅผ ๋์ฌ ํ๋ฅ๋ฅผ ๊ฐ์ ํ๊ณ ํ์ ์์ฑ์ ์ค์ด๋ฉฐ ํ์ก ์ ๋์ฑ์ ๊ฐ์ ํฉ๋๋ค(ํ์ก ๋ฐ๋๊ฐ ๋ฎ์์ ธ ํ๊ด ๋ด ํ๋ฆ์ด ๋นจ๋ผ์ง).
์์์ํ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์ฌ์ฅ ๋ฐ ํ๊ด ๊ฑด๊ฐ์ ์ง์ํ๋ ํจ๋ฅ๋ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ด L-์๋ฅด๊ธฐ๋๋ณด๋ค ์ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. ์ด๋ฌํ ์์ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ๋ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ด๋ ์๋ฐ ์ถ์ถ๋ฌผ์ด L-์๋ฅด๊ธฐ๋๋ณด๋ค ํ์์ ์กฐ์ ํ๋ ํจ๋ฅ์ด ๋ ์ฐ์ํจ์ ๋ช ๋ฐฑํ ์ ์ฆํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค. ๋ํ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ํ๊ด๋ฒฝ์ ์ ์ฐ์ฑ์ ํ๋ณตํ๋ ํจ๊ณผ๋ ๋ ์ฐ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ ๋๋ค.[5]
๋ฐ๊ธฐ ๊ธฐ๋ฅ ์ง์
์ฐํ์ง์๋ ์๊ฒฝ ๋ฐ๊ธฐ๋ฅผ ์ผ์ผํค๋ ๋ฐ ํ์์ ์ธ ์๋ฆฌ์ ์ ํธ๋ก ๊ธฐ๋ฅํฉ๋๋ค. ์ต๊ทผ ์ฐ๊ตฌ ๊ฒฐ๊ณผ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ๋ฐ๊ธฐ ๋ถ์ ์ด ์๋ ๋จ์ฑ ์ค ์๋น์๋ ๋ฐ๊ธฐ ๊ธฐ๋ฅ์ด ์ํํ ๋จ์ฑ์ ๋นํด ํ์ค L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ฐ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ์์น๊ฐ ๋ฎ์์ต๋๋ค. ๋ํ ์ด๋ฌํ ์๋ฏธ๋ ธ์ฐ์ ์์น๊ฐ ๋ฎ์ผ๋ฉด ๋ฐ๊ธฐ ์กฐ์ง์ผ๋ก ์ ์ ๋๋ ํ๋ฅ๊ฐ ๊ฐ์ํ ์ ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ฐํ์ก์ต๋๋ค. ๋ฐ๊ธฐ ๋ฅ๋ ฅ์ด ์ ํ๋๊ณ ์๊ฒฝ ํ๋ฅ๊ฐ ๋ถ์กฑํด์ง๋ ์ด์ ๋ L-์๋ฅด๊ธฐ๋ ๋ฐ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ ์์น๊ฐ ๋ฎ์ ์ฐํ์ง์ ์์ฑ์ด ๊ฐ์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ธ ๊ฒ์ผ๋ก ์๊ฐ๋ฉ๋๋ค.[10]
ํ ์์์ํ์์๋ 1๊ฐ์ ๋์ ๋งค์ผ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ 1.5g์ ๋ณด์ถฉํ ๊ฒฝ์ฐ ๋ฐ๊ธฐ ๊ฐ์ง๋ ์ ์๊ฐ ํฅ์๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ์ต๋๋ค. ์์ฝ์ ์ญ์ทจํ ๋จ์ฑ์ ๊ฒฝ์ฐ 8.3%๋ง์ด ํ๊ท ๋ฐ๊ธฐ ๊ฐ์ง๋ ์ ์์ ๋๋ฌํ ๋ฐ๋ฉด, L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ๋ณด์ถฉํ ๋จ์ฑ์ 50%๊ฐ ์ด๋ฌํ ์์ค์ ๋ฌ์ฑํ์ต๋๋ค. L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ์ ๋ณด์ถฉํ ํ ์ํ๊ท ์ฑ๊ด๊ณ ํ์๋ ๊ธฐ์ค์น์ธ 1.37ํ์์ 2.3ํ๋ก ์ฆ๊ฐํ์ต๋๋ค.[11]
L-์๋ฅด๊ธฐ๋๊ณผ ์๋๋ฌด ๊ป์ง ์ถ์ถ๋ฌผ ๋๋ L-์ํธ๋ฃฐ๋ฆฐ๊ณผ ๋ ์ค๋ฒ ๋ผํธ๋กค(Resveratrol)์ ๋ณ์ฉํ ์ฌ๋ฌ ์์ ์ํ์์๋ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์์ต๋๋ค.[12,13]
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ:
- Gupta MN, Uversky VN. Biological importance of arginine: A comprehensive review of the roles in structure, disorder, and functionality of peptides and proteins. Int J Biol Macromol. 2023 Dec 5:128646.
- Rashid J, Kumar SS, Job KM, et al. Therapeutic Potential of Citrulline as an Arginine Supplement: A Clinical Pharmacology Review. Paediatr Drugs. 2020 Jun;22(3):279-293.
- Park HY, Kim SW, Seo J, et al. Dietary Arginine and Citrulline Supplements for Cardiovascular Health and Athletic Performance: A Narrative Review. Nutrients. 2023 Mar 3;15(5):1268. D
- Gonzalez AM, Townsend JR, Pinzone AG, Hoffman JR. Supplementation with Nitric Oxide Precursors for Strength Performance: A Review of the Current Literature. Nutrients. 2023 Jan 28;15(3):660.
- Trexler ET, Persky AM, Ryan ED,. Acute Effects of Citrulline Supplementation on High-Intensity Strength and Power Performance: A Systematic Review and Meta-Analysis. Sports Med. 2019 May;49(5):707-718.
- Rhim H.C., Kim S.J., Park J., Jang K.-M. Effect of citrulline on post-exercise rating of perceived exertion, muscle soreness, and blood lactate levels: A systematic review and meta-analysis. J. Sport Health Sci. 2020;9:553โ561.
- Viribay A, Fernรกndez-Landa J, Castaรฑeda-Babarro A, et al. Effects of Citrulline Supplementation on Different Aerobic Exercise Performance Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2022 Aug 24;14(17):3479.
- Apolzan JW, Stein JA, Rood JC, et al. Effects of acute arginine supplementation on neuroendocrine, metabolic, cardiovascular, and mood outcomes in younger men: A double-blind, placebo-controlled trial. Nutrition. 2022 Sep;101:111658.
- Moinard C, Nicolis I, Neveux N, et al. Dose-ranging effects of citrulline administration on plasma amino acids and hormonal patterns in healthy subjects: the Citrudose pharmacokinetic study. Br J Nutr. 2008 Apr;99(4):855-62.
- Barassi A, Corsi Romanelli MM, Pezzilli R, et al. Levels of l-arginine and l-citrulline in patients with erectile dysfunction of different etiology. Andrology. 2017 Mar;5(2):256-261.
- Cormio L, De Siati M, Lorusso F, et al. Oral L-citrulline supplementation improves erection hardness in men with mild erectile dysfunction. Urology. 2011 Jan;77(1):119-22.
- Shirai M, Hiramatsu I, Aoki Y, Shimoyama H, et al. Oral L-citrulline and Transresveratrol Supplementation Improves Erectile Function in Men With Phosphodiesterase 5 Inhibitors: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Crossover Pilot Study. Sex Med. 2018 Dec;6(4):291-296.
- Tian Y, Zhou Q, Li W, Liu M, Li Q, Chen Q. Efficacy of L-arginine and Pycnogenol ยฎ in the treatment of male erectile dysfunction: a systematic review and meta-analysis. Front Endocrinol (Lausanne). 2023 Oct 4;14:1211720.
๋ฉด์ฑ
์ฌํญ:์ฐ๋์ค ํ๋ธ์ ์ทจ์ง๋ ์ํ์ ์ธ ์ง๋จ์ด๋ ์น๋ฃ๋ฅผ ์ ๊ณตํ๋ ๊ฒ์ด ์๋๋๋ค.